27 Nisan 2011

Fiyat oluşumu

VADELİ İŞLEM FİYATLARININ OLUŞUMU


Açığa satışa ait sınırlamaların , alım - satım malıyetlerinin olmadığı ideal piyasa şartlarında vadeli işlem fiyatı ile spot fiyat arasında taşıma malıyetine bağlı bir ilişki vardir. Bu ilişkiyi gösteren denklem aşağıda yer almaktadır:

Fo,t = So ( 1 + c )
Fo,t : t zamanindaki teslim için t=0'daki vadeli işlem fiyati
So : malın t=0'daki spot fiyatı
c : malı vade tarihine kadar taşıma malıyeti ( spot fiyatin yüzdesi cinsinden )

Bu dengenin bozulması halinde yatırımcılar arbitraj kazancı sağlama imkanina sahiptirler.
Eger So< Fo,t olursa yatırımcı borç alarak spot mal satın almakta, vadeli işlem sözleşmesi satmaktadir. Vade tarihinde sözleşme karşılığı malı teslim ederek kazanç sağlamaktadırlar. Tablo 1'de bu durum gösterilmektedir.

TABLO 1


Ideal piyasa şartlarında,spot fiyatın vadeli işlem fiyatından az olduğu durumdaki arbitraj kazancı

nakit akışı
t=0 yatırımcı c faizle borç alır.
+So
Bu parayla spot piyasada mal alır, depolar.
-So
Söz konusu mala ait vadeli işlem sözleşmesi satar .
+ Fo,t
t tarihinde sözleşmeye konu olan malı
teslim eder , vadeli işlem piyasasındaki pozisyonunu kapatır. 
t=0'da aldığı borcunu faizi ile birlikte öder.
- So(1+c) 



Sonuç: Fo,t - So(1+c) So < Fo,t olduğu için Fo,t - So ( 1+c ) > 0 dir.
yatırımcı arbitraj kazancı sağlamıştır.

Eger So > Fo,t olursa , t tarihinde bedelini ödeyeceği vadeli işlem sözleşmesini satın alan yatırımcı malı açığa satmakta , aldığı parayı faiz geliri elde edecek şekilde sözleşme vadesine eşit vadeyle borç vermekte , vade tarihi geldiğinde vadeli işlem sözleşmesinin bedelini ödeyerek pozisyonunu kapatmaktadir. Tablo 2 ' de bu durum gösterilmektedir.

TABLO 2


Ideal piyasa şartlarında,spot fiyatın vadeli işlem fiyatından fazla olduğu durumdaki arbitraj kazancı

nakit akışı 
t=0'da yatırımcı bedelini vade tarihi
t'de ödeyeceği vadeli işlem sözleşmesini satın alır.
Sözleşmeye konu olan malı açığa satar.
+ So
Geliri c faizle sözleşme vadesinin sonuna kadar borç verir. 
- So
t tarihinde yatırımcı daha önce aldığı
vadeli işlem sözleşmesinin bedelini
ödeyerek malı teslim alır.
- Fo,t
açığa satmış olduğu malı yerine koymuş olur.
Verdiği borcu faizi
ile birlikte geri alır.
+ So(1+c) 



Sonuç: -Fo,t + So(1+c)


So > Fo,t olduğu için -Fo,t + So ( 1+c ) > 0 dir. yatırımcı arbitraj kazancı elde etmiştir.

yatırımcıların Tablo 1 ve 2' deki arbitraj işlemine girmeleri durumunda oluşan talep değişimi sonucu vadeli fiyat Fo,t = So (1+c) bağıntısını sağlayacak düzeye gelmektedir.
Tablo 1 ve 2'den de anlaşıldığı gibi ancak Fo,t = So ( 1+c ) ya da So ( 1+c ) < F < So ( 1+c ) durumunda arbitraj imkanı ortadan kalkmaktadır .
Fakat gerçek piyasada ideal piyasadan farklı olan bazı özellikler, sınırlamalar bulunmaktadır.
Alım satım masrafları , açığa satıştaki sınırlamalar , sahip olunan finansal varlıktan sağlanan nakit akışı (örneğin hisse senedi kâr payı gelirleri, bankaya yatırılan dövizden sağlanan gelirler ) depolamadaki zorluklar söz konusu sınırlamaları oluşturmaktadırlar.
Alım satım masrafları sözleşme alım satımı sırasında brokera ödenen komisyonlardan ve işlem masraflarından oluşmaktadır .
Açığa satış yapma imkanı mümkün olsa bile bu satıştan sağlanan fonun bir bölümü zarara karşı teminat olarak tutulduğu için fonun tamamı kullanılamayacaktır.
Ayrica finansal varlıktan sağlanan nakit akışı ( kar payı elde edilmesi , kupon veya faiz gelirleri ) taşıma maliyetini etkilemektedir.


k : açığa satıştan elde edilen fonun kullanilabilir kısmı 0<k<1
T : Alım satım masrafları
c= Net taşıma maliyeti = (Vade tarihine kadarki taşıma maliyeti ile vade tarihine kadar sahip olunan varlıktan sağlanan getiri arasındaki yüzde cinsinden fark)

Bu durumda vadeli fiyat aralığı şu duruma dönüşmektedir :


k So ( 1+c' )-T < Fo,t < So ( 1+c' )+T

Bu arada her malın depolama konusunda kendine has özellikleri olduğunun göz önüne alınması gerekmektedir . Örneğin madenleri uzun süre depolamak mümkün olduğu halde , yumurta gibi, bayatlayan ürünleri uzun süre depolamak mümkün değildir. Ayrıca stoklama politikalarında just - in - time yöntemini kullanan firmaların aşırı taleple karşılaştıkları durumlarda yaşadıkları arz problemi vadeli işlem fiyatlarının yükselmesine neden olmaktadır . Gelişmekte olan ülkelerin yarattıkları talebin düzensiz bir yapıya sahip olmasi da vadeli işlem fiyatlarını etkilemektedir. 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder